وزارت جهاد کشاورزی در حالی اصلاح ایرادات سامانه بازارگاه را به تاخیر می اندازد که چالش بازار نهاده های دامی از مرز هشدار گذشته است.
ه گزارش روابط عمومی اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران (آوندا)، در پی اوج گرفتن چالش‌های بازار نهاده‌های دامی، فعالان صنعت دام و طیور کشور درباره وضعیت این صنعت طی ماه‌های آینده هشدار جدی داده‌اند. در این میان یکی از جدی ترین اعتراض‌ها به سامانه بازارگاه و تاکید بر اصلاح آن است، مسأله‌ای که علی رغم قول‌های وزیر جهاد کشاورزی همچنان پابرجا مانده است.
کاظم خاوازی وزیر جهاد کشاورزی از ابتدای سال تاکنون چندین مرتبه ضمن تاکید بر لزوم اصلاح نواقص بازارگاه، نوید ساماندهی بازار نهاده‌ها را همزمان با رونمایی سامانه جدید بازارگاه به فعالان صنعت دام و طیور اعلام کرده بود.
خاوازی در اوایل تیرماه سال جاری با بیان اینکه نهاده‌های دامی بزودی از طریق سامانه جدید بازارگاه توزیع خواهد شد، گفته بود: این سامانه، عرضه نهاده‌ها را به شکل هدفمند انجام می‌دهد.
وی در سخنان دیگری در جمع تشکل‌های بخش خصوصی در اوایل خردادماه وعده اصلاح نظام توزیع نهاده‌های دامی را داده و عنوان کرده بود: اصلاح نظام توزیع باید در دستور کار قرار بگیرد و مقرر شده سامانه جدید بازارگاه رونمایی شود تا مشکلات توزیع مرتفع شود.
همچنین مسعود بصیری، مدیرکل دفتر توسعه بازار و زنجیره‌های وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده بود: تصمیم داریم تا تمام فرآیندها در سامانه بازارگاه به صورت سیستمی شود. بایستی اطلاعات دقیق و درست وارد این سیستم شود. زیرساخت‌های آن در حال تکمیل است و از ابتدای مرداد ماه دیگر مشکلی در توزیع نهاده‌های دامی نخواهیم داشت.
این در حالی است که چیزی تا پایان مرداد ماه نمانده و مشکلات تأمین و توزیع نهاده‌های دامی تولیدکنندگان را به ستوه آورده است.
در همین زمینه حبیب اسدالله نژاد، نایب رئیس کانون سراسری مرغداران گوشتی کشور در گفتگو با خبرنگار مهر در دست گرفتن مدیریت فروش کلیه نهاده‌ها توسط دولت از طریق سامانه بازارگاه را در شرایط فعلی اقدامی مناسب و لازم تلقی و بر لزوم رفع ایرادات آن تاکید کرد و گفت: بسیاری از مشکلات ایجاد شده ناشی از کمبود نهاده است.
عباس حاجی زاده، دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور نیز در این زمینه اعلام کرد: وجود نهاده‌های دامی با نرخ آزاد در بازار مهر تأییدی بر اشکالات اساسی سامانه بازارگاه در طراحی و نحوه اجرای آن و همچنین تاکید و اصرار بر اجرای یک طرح دارای اشکال است.
چندی قبل نیز محمدعلی کمالی، مدیرعامل اتحادیه سراسری مرغداران کشور در نشستی خبری با اشاره به مشکلات سامانه بازارگاه توضیح داد: متأسفانه این سامانه اشکالات زیادی دارد و توزیع از طریق آن عادلانه انجام نمی‌شود؛ به این معنا که ما یک امضای طلایی در واردات داریم و هم اکنون نیز یک امضای طلایی در توزیع ایجاد شده است. امضای طلایی در واردات به این معناست که روز جمعه چند واردکننده را صدا می‌کنند و بین آنها ارز توزیع می‌شود و امضای طلایی در توزیع نیز این است که این اقدام به صورت عادلانه انجام نمی‌شود.
کمالی توضیح داد: اولاً که نهاده عرضه شده در سامانه بازارگاه کافی و به اندازه نیاز تولیدکنندگان نیست، ضمن اینکه برخی از تولیدکنندگان بزرگ رانت اطلاعاتی دارند و با استفاده از این رانت می‌توانند سریع‌تر وارد سامانه شوند، ثبت نام و سهمیه دریافت کنند و همچنین ضریب نفوذ اینترنت در مناطق روستایی با توجه به سن و سطح سواد تولیدکنندگان کمتر از ۲۶ درصد است. تولیدکنندگان در این مناطق با چنین شرایطی چگونه می‌توانند در سامانه پیچیده‌ای مانند بازارگاه ثبت نام و سهمیه دریافت کنند.
اعمال سلیقه شخصی و عقیم شدن سامانه بازارگاه
بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که «اعمال نفوذ» سلیقه‌ای به نوعی باعث ایجاد انحراف در روند تخصیص و توزیع خوراک دام وارداتی شده و همین موضوع، سرمنشأ شکل‌گیری بازار سیاه و موجب هدررفت ارز دولتی تخصیص یافته به نهاده‌های دامی شده است.
ماجرا از این قرار است که معاونت امور دام با دخالت‌ها و تغییراتی که به صورت دستی و کاغذی در تخصیص خوراک یارانه‌ای اعمال می‌کند، نظارت سیستمی در جهت احراز صلاحیت مرغدارانی که متقاضی دریافت نهاده هستند را مختل کرده است.
این در حالی است که تمامی مراحل زنجیره تأمین نهاده دامی، از ابتدای ورود نهاده‌ها به بندر تا آخرین مرحله آن یعنی تحویل به تولیدکننده دام و طیور، بایستی توسط سامانه بازارگاه به شکل همه‌جانبه و هوشمند رصد شود، بنابراین اعمال سلیقه در این فرآیند باعث ایجاد انحراف در مسیر توزیع نهاده‌ها خواهد شد.
البته مسعود بصیری مدیرکل توسعه بازار و زنجیره‌های وزارت جهاد کشاورزی در باب رفع عیوب بازارگاه گفته است: «تصمیم داریم تا تمامی فرآیندها در سامانه بازارگاه به صورت سیستمی انجام شود. بایستی اطلاعات دقیق و درست وارد این سیستم شده و زیرساخت‌های آن ارتقا یابد؛ بر همین اساس امیدواریم از ابتدای مرداد ماه دیگر مشکلی در توزیع نهاده‌های دامی وجود نداشته باشد.»
در همین ارتباط، پرویز اوسطی، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: تاکنون یک نظام هوشمند توزیع مناسب در امور کشاورزی نداشتیم؛ به همین خاطر سامانه بازارگاه یک گام مهم و ارزشمند در زمینه توزیع هوشمند خوراک دام تلقی می‌شود.
وی با بیان اینکه در جلسات مشترکی که داشتیم، معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی هرگونه اعمال نفوذ شخصی در بازارگاه را رد کرده‌اند، عنوان کرد: با این وجود اطمینان داریم در این سامانه، نواقصی وجود دارد و در حال پیگیری و تفحص هستیم تا اگر اعمال سلیقه و دخالت دستی در عملکرد بازارگاه وجود دارد، شناسایی و مرتفع شود.
این عضو کمیسیون کشاورزی، با بیان اینکه در زنجیره تأمین و توزیع نهاده‌های دامی در کشور با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستیم، گفت: متأسفانه گویا در برهه تحریمی کنونی، برخی واردکنندگان متخلف اقدام به فروش نهاده‌ها در خارج از سامانه بازارگاه کرده‌اند و اگر این موضوع اثبات شود، قطعاً برخورد مقتضی با آنان صورت خواهد گرفت.
با توجه به بحرانی شدن شرایط بازار نهاده‌های دامی، دلیل این همه تأخیر وزارت جهاد کشاورزی در رفع ایرادات سامانه چیست؟ وزارت جهاد کشاورزی باید اصلاح ایرادات بازارگاه را در اولویت قرار دهد و بیش از این در انجام آن تعلل نکند چرا که ادامه این وضعیت می‌تواند منجر به نابودی صنعت پروتئینی کشور و وابستگی مجدد در این حوزه شود آن هم در شرایط جنگ اقتصادی و تحریم‌های ظالمانه.