در حالی که بیش از یکسال است بازار نهاده های دامی شرایط پرچالشی دارد، این بار کمبود شدید جو دامی گریبان تولیدکنندگان را گرفته است.
به گزارش روابط عمومی اتحادیه واردکنندگان نهاده های دام و طیور ایران (اوندا) حالی که کمبود نهاده‌های دامی این بار به جو رسیده و این مساله تولیدکنندگان را با چالش مواجه کرده، دولت و بخش خصوصی یکدیگر را در این زمینه مقصر قلمداد می‌کنند و وعده‌های دولتمردان برای حل این چالش کماکان بی نتیجه مانده است.
ماجرا از کجا آغاز شد؟
نگرانی‌ها درباره کمبود جو از دی ماه گذشته بعد از اعلام میزان واردات جدی شد و فعالان بخش خصوصی در خصوص کمبود در بازار هشدار دادند. بر اساس آمار اعلامی از سوی اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور میزان واردات جو از ابتدای فروردین تا پایان آذر ماه سال جاری به یک میلیون و ۳۴۰ هزار و ۵۰۵ تن به ارزش ۳۲۶ میلیون و ۸۳۱ هزار و ۲۷۴ دلار رسیده که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته به لحاظ وزنی کاهش ۴۷ درصدی و به لحاظ ارزشی کاهش ۴۹ درصدی را نشان می‌دهد.
چند روز پس از اعلام این آمار، عباس حاجی زاده، دبیر اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور خواستار جبران این کسری واردات شد. حاجی زاده در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: برای پیشگیری از ایجاد مشکل و تنش در بازار نهاده‌های دامی، لازم است برای کاهش کسری برنامه ریزی شود.
وی افزود: در ماه‌های پایانی سال همواره تقاضا برای محصولات پروتئینی به طور معمول افزایش می‌یابد به همین دلیل لازم است به منظور پیشگیری از ایجاد مشکل و تنش در بازار نهاده‌های دامی که مواد اولیه صنایع دام و طیور محسوب می‌شوند، باید برنامه ریزی متوازنی جهت جبران کسری واردات به عمل آید و نسبت به تأمین جو و کنجاله سویا که واردات آن در ۹ ماهه نخست امسال نسبت به دوره مشابه سال گذشته کاهش یافته است، اقدام شود.
۴ روز بعد از این درخواست، ولی الله فریادرس، مدیرکل دفتر مقررات و استانداردهای بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی وعده جبران کسری واردات جو را داد و گفت: در بازه ای که تأمین ارز نهاده‌ها در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت بود به دلیل اینکه جو داخلی به بازار عرضه می‌شد و محدودیت ارزی نیز وجود داشت اولویت ارز را به کالاهای دیگری داده بودند که همین باعث کمبود تأمین ارز برای واردات جو شده بود.
مدیرکل دفتر مقررات و استانداردهای بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه پیگیری تأمین ارز واردات محصول جو جزو اولویت‌های وزارت جهاد کشاورزی است، اضافه کرد: ما از سهمیه ارزی که در اختیار داریم نیز به این منظور استفاده می‌کنیم و جو جزو اولویت‌ها است.وی اظهار امیدواری کرد که این مشکل هر چه زودتر حل شود.
حالا با گذشت حدود یک ماه از این وعده، قیمت جو دامی در بازار آزاد به ۴۳۰۰ تا ۴,۶۰۰ تومان رسیده در حالی که نرخ مصوب آن ۱,۷۰۰ تومان است؛ در حالی که کمتر از یک ماه و نیم نیز تا آخر سال باقی مانده است.
تولید کنندگان دام سبک و روستایی و پرواربندان گوساله برای تهیه جو مورد نیاز مشکل دارند
در همین زمینه سید احمد مقدسی، رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی گاو داران کشور گفته است: از ابتدای سال جاری وزارت صنعت، معدن و تجارت که مسئولیت ثبت سفارش نهاده‌های دامی را برعهده داشت برای واردات جو اقدام نکرد که نتیجه آن کمبود جو و افزایش قیمت این نهاده است.
وی اضافه کرده است: واردات جو به کشور کاهش یافته است به همین منظور وزارت جهاد کشاورزی به جای این محصول ذرت در اختیار گاو داران صنعتی سنگین قرار می‌دهد، اما تولید کنندگان دام سبک و روستایی و پرواربندان گوساله برای تهیه جو مورد نیاز مشکل دارند و سهمیه‌ای کمتر از نیازشان دریافت می‌کنند.
کمبود جو ناشی از حضور کمرنگ بخش خصوصی است
در این میان، وزارت جهاد کشاورزی حضور کمرنگ بخش خصوصی را یکی از دلایل کمبود جو عنوان کرده و گفته است مشکلی در زمینه تأمین جو وجود ندارد.
مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام در همین راستا با اشاره به دلایل کمبود جوی دامی در بازار گفت: یکی از این دلایل، کمرنگ بودن حضور بخش خصوصی در این حوزه بوده و ما در ماه‌های مرداد و شهریور گذشته، اعلام کردیم که ثبت سفارش جو کاهش یافته است.
طلایی بیان کرد: جو که امروز در بازار عرضه می‌شود از محل ذخایر خوب شرکت پشتیبانی امور دام بوده و در روزهای اخیر فقط ۲۰۰ هزار تن جو در سامانه بازارگاه عرضه شده است.
۲۰۰ هزار تن جو وارداتی از آلمان در مسیر ایران است
این مقام مسئول با اشاره به اینکه در حال افزایش ذخایر جو هستیم، خاطرنشان کرد: تاکنون به میزان سه کشتی جو از آلمان خریداری کردیم که حجم آن حدود ۲۰۰ هزار تن بوده که تا دو سه روز آینده وارد ایران می‌شود همچنین یک کشتی در حال تخلیه داریم و محموله‌هایی نیز در اسفندماه وارد کشور می‌شود ضمن اینکه از اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت جوی تولید داخل وارد بازار می‌شود.
وی نیاز کشور به جو را ۵۰۰ تا ۵۵۰ هزار تن اعلام کرد و گفت: ما با احتساب ذخایر استراتژیک حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تن جو در کشور داریم اما همیشه باید بین ۲۵ تا ۳۰ درصد بیشتر از نیاز توزیع انجام شود تا در بازار خللی ایجاد نشود.
با این حال بخش خصوصی دولت را مقصر این ماجرا می‌داند و عنوان می‌کند که بی برنامگی و بی تدبیری دولتی چنین شرایطی را رقم زده است.
بخشی از جوهای وارداتی از بین رفت!
در همین زمینه، کسری لشگری، بازرس اتحادیه‌های واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور با اشاره به کمبود و گرانی جودامی در بازار گفت: متأسفانه زمانی که بخش خصوصی قصد داشت برای واردات جو اقدام کند، در فرایند ثبت سفارش با مشکلات عدیده‌ای مواجه شد و مسئولان دولتی اعلام کردند که جوی دامی در بحث تخصیص ارز در اولویت قرار ندارد چرا که هم تولید داخلی انجام شده و هم واردات به اندازه کافی صورت گرفته است.
وی تصریح کرد: این مباحث موجب شد تا واردکنندگانی که اقدام به واردات جو کرده بودند دچار مشکلات زیادی شوند و کالای آنها در بنادر رسوب کند که برخی از این محموله‌ها حدود یکسال رسوب کردند و بخشی از آنها نیز از بین رفتند.
لشگری اضافه کرد: به دلیل افت کیفیت و حشره زدگی حدود ۱۰ درصد از این محموله‌ها از بین رفتند و وقتی که دولت تخصیص ارز آنها را انجام داد، کالای کمتری نسبت به آنچه انتظار می‌رفت، ترخیص شد، بنابراین تأمینی که از محل واردات مورد نیاز بود، انجام نشد.
وی تاکید کرد: ارزیابی مسئولان از میزان نیاز کشور به جو دقیق و درست نبوده و به همین جهت موفق به تأمین جوی مورد نیاز کشور نشدند و الان با چالش کمبود شدید نهاده جو در بازار مواجه شده‌ایم.
در عین حال حضور پررنگ شرکت پشتیبانی امور دام در واردات نهاده‌های دامی، شائبه انحصار دولت در این زمینه را به وجود آورده است.
همچنین تولیدکنندگان درباره کمبود جو و تأثیر این مساله بر امکان گرانی گوشت قرمز و چالش‌هایی که برای دامداران (بویژه در حوزه دام‌های سبک که عمدتاً توسط عشایر پرورش داده می‌شوند) ایجاد می‌کند؛ اظهار نگرانی می‌کنند. چرا که جو یکی از اصلی ترین نهاده‌های مورد نیاز دام‌های سبک (شامل گوسفند و بز) است و گاوداری‌های صنعتی می‌توانند به جای نهاده جو، ذرت و کنجاله سویا را در جیره غذایی دام‌های خود جایگزین کنند اما از آنجایی که از این اقلام نمی‌توان به عنوان خوراک دام‌های سبک استفاده کرد، بنابراین آنها در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند.
همچنین با توجه به اینکه قیمت گوشت قرمز نیز طی هفته‌های گذشته علی رغم کاهش حدود ۴۰ درصدی مصرف این محصول، افزایش چشمگیری داشته است، به نظر می‌رسد در صورتی که دولت تدبیر کافی برای تأمین به موقع نهاده‌های دامی از جمله جو برای تولیدکنندگان با قیمت مناسب نکند، دسترسی مردم به این ماده پروتئینی بیش از گذشته کاهش خواهد یافت.