آوندا نیوز- مهدی ناظری/ سامانه جامع تجارت که با هدف تسریع در فرایند، شفاف سازی و رفع موانع موانع بروکراتیک ثبت سفارش ها پای به عرصه فعالیت تجار گذاشت، امروز متاسفانه نه تنها از اهداف خود دور مانده است که اختلال و باگهای سیستمی مستمر آن به خصوص در مواقع اعلام ثبت سفارش های چدید و اصطلاحا پیک کاربر، آه از نهاد فعالان تجاری برآورده است.
هر چند به نظر می رسد ایرادهای زیر ساختی، سهم بسیار بالاتری از عوامل انسانی در ایجاد این درد کهنه در مسیر پر چالش تجار دارند اما خروجی ملموس آن به خصوص در روزهای پر تراکم سامانه، چیزی نیست جز مشکلات مضاعف از ثبت سفارش تا ترخیص،رفع تعهد ارزی و سایر امور گمرکی بطوریکه گاه به طعنه در گوشه و کنار می شنویم که گویی این سامانه ناخواسته در حال میخ کوبیدن بر کف کشتی تجارت کشور شده است و برخی پا فراتر می نهند و به طنز این سامانه را "مانع تجارت" می نامند!
به گفته برخی فعالان تجاری حوزه نهاده های دامی این سامانه که با هزینه‌های کلان قرار بود تمامی حوزه های تجارت را برای تسهیل و شفافیت تجارت خارجی کشور پوشش دهد، اکنون با شائبه عملکرد غیر شفاف ، ابهام در چگونگی سهمیه بندی واردات ، شخصی سازی مجوزها و پشت درهای بسته به معضلی بزرگ تبدیل شده است..
تجربه ناخوشایند 50 روز اخیر در حوزه نهاده های دامی
بر این اساس این اختلالات که از حدود پنجاه روز پیش آغاز شده است، همچنان ادامه دارد و اثرات مخرب آن روزبه‌روز بیشتر احساس می‌شود. از جمله مشکلات ایجاد شده عدم امکان ویرایش ثبت سفارش،توقف پرونده ها در مرحله کارشناسی،توقف کامل ترخیص کالاهای درصدی و عدم امکان رفع تعهد ارزی واردکنندگان که به دلیل قطعی‌های مکرر، امکان انجام عملیات مرتبط با خروج کالا‌ها از گمرک برای تولیدکنندگان و واردکنندگان وجود ندارد.
هرچند اعلام شده که کاربران می‌توانند از مسیر "ثبت و پیگیری مشکل" برای رفع مشکلات خود اقدام کنند، اما تجربه کاربران نشان می‌دهد که این بخش نیز کارایی لازم را نداشته و عملاً هیچ گامی در جهت حل مشکلات موجود برداشته نشده است. این وضعیت باعث سرگردانی تجار و ایجاد اختلال در زنجیره تأمین کالاهای ضروری شده است .
به گفته فعالان تجاری این قطعی‌ها نه تنها هزینه‌های مستقیم برای فعالان اقتصادی به همراه داشته، بلکه زمان ارزشمند آن‌ها را نیز هدر داده است. بسیاری از واحدهای تولیدی به دلیل عدم امکان تأمین مواد اولیه، با خطر توقف تولید مواجه شده‌اند و در عرصه تجارت خارجی، اعتماد طرف‌های بین‌المللی به روند تجارت ایران نیز آسیب دیده است .
آیا مشکل تنها مربوط به تامین کنندگان نهاده است؟
به گزارش آوندا نیوز اخیرا بسیاری از ترخیص کاران و بازرگانان در گروه های تخصصی از اختلال در عملکرد سامانه جامع تجارت خبر می دهندو این اتفاق تنها مرتبط با تامین کنندگان نهاده های دام و وطیور و یا تجار کالاهای اساسی کشاورزی و غذایی نیست.
بطوریکه رئیس صنف تهیه‌کنندگان و فروشندگان مواد شیمیایی نیز با اشاره به وضعیت بحرانی تأمین مواد اولیه در کشور، از اختلالات گسترده در سامانه جامع تجارت، توقف تخصیص ارز و بی‌ثباتی فرآیند ثبت سفارش انتقاد کرد و این روند را تهدیدی جدی برای زنجیره تولید و فعالیت واحدهای صنعتی عنوان کرد
به گزارش آوندا نیوز از ایلنا بهزاد ملکی، با اشاره به روند فزاینده مشکلات در حوزه واردات مواد اولیه، اظهار کرد: از مشکلات همیشگی سامانه جامع تجارت که بگذریم، بحران اصلی از مرداد ماه ۱۴۰۳ آغاز شد؛ زمانیکه به‌طور ناگهانی اعلام تخصیص ارز صورت گرفت و تمامی ثبت سفارش‌ها به‌صورت یکباره فعال شدند که این مسئله چالش‌های جدی در تأمین منابع ریالی برای بازرگانان ایجاد کرد و از سوی دیگر، بانک‌های عامل نیز با کمبود ارز مواجه شدند.
ملکی ادامه داد: در پی این شرایط، مهلت بسیاری از ثبت سفارش‌ها به پایان رسید؛ یا باید تمدید می‌شدند یا لغو می‌شد و فرآیند تمدید با توجه به زمانبر بودن تخصیص مجدد ارز، باعث می‌شد تا ثبت سفارش‌ها منقضی شود و دوباره نیاز به تمدید پیدا کند و این چرخه گاه چندین‌بار برای یک پرونده تکرار می‌شد که فرسایشی و طاقت‌فرسا بود.
رئیس اتحادیه مواد شیمیایی با اشاره به مشکلات فنی در سامانه جامع تجارت، افزود: از پاییز سال ۱۴۰۳، سامانه با اختلال مواجه شد و ثبت سفارش‌ها در هر مرحله‌ای چه در حال تمدید، چه ویرایش یا حتی ثبت اولیه در بخش‌های کارشناسی، استعلام، اخذ مجوز و... متوقف شدند و عملاً هیچ‌یک از مراحل به پایان نمی‌رسید و بازرگانان در بلاتکلیفی مطلق قرار گرفتند.
وی ادامه داد: در آغاز سال ۱۴۰۳، اگر اولویت تأیید می‌شد، تخصیص ارز در مدت یک هفته صورت می‌گرفت اما در فصل زمستان، این زمان به بیش از ۳۵ روز رسید. حتی برخی سفارش‌ها که در ابتدا دارای اولویت بودند، در ادامه به حالت "فاقد اولویت" تغییر وضعیت می‌دادند که تخصیص را نیز به تعویق می‌انداخت.
رئیس اتحادیه مواد شیمیایی تأکید کرد: در پایان سال ۱۴۰۳، تمامی ثبت سفارش‌هایی که تخصیص ارز نگرفته بودند، از سهمیه سیستمی حذف و ارقام ارزی آن‌ها در سهمیه بهار ۱۴۰۴ محاسبه شد که این موضوع نگرانی‌های تازه‌ای برای فعالان ایجاد کرد.
وزیر صمت: اختلال از بیرون صمت بود!
آخرین پیگیری های آوندا نیوز حاکی از حل شدن مشکلات سامانه با رایزنی مدیران اتحادیه آوندا و البته پیگیری مدیران و کارشناسان آن است اما بر کسی پوشیده نیست که این روال نیز موقتی است.
در همین راستا وزیر صمت نیز امروز در حاشیه نمایشگاه اکسپو ضمن اشاره به اینکه اختلال سامانه جامع تجارت رفع شده و ثبت اطلاعات در حال انجام است. درباره اختلال آن اظهار کرد: بر اساس آخرین گزارشی که به من اعلام شد، از دیروز ظهر اختلالاتی در سامانه تجارت ناشی از عوامل بیرون از وزارت صمت به وجود آمده بود که هم اکنون این اختلال مرتفع و بخش زیادی از اطلاعات ثبت شده است.
وی تصریح کرد: اکنون فرایند ثبت اطلاعات با سرعت مناسبی در حال انجام است. امروز نیز کنترل‌های لازم صورت گرفته و روند ثبت با سرعت بیشتری ادامه دارد.
نیاز به بازتعریف اهداف و امکانات سامانه
به نظر می رسد سامانه جامع تجارت نیازمند یک بازنگری و بازتعریف اهداف و سنجش امکانات آن با انتظارات بخش عظیم تجارت کشور است؛ بخصوص در شرایطی که اقتصاد کشور درگیر مشکلات ناخواسته ناشی از فضای سیاسی بین المللی است و عدم کارایی سامانه ای با این حجم فعالیت در صحنه تجارت نه تنها چاره کار نیست که به نوعی یک خودتحریمی است.